به گزارش خبرنگار موج، ساليان زيادي است كه از بازي شطرنج به عنوان بهترين بازي فكري ياد مي شود و با توجه به قوانين و حركت مهره هاي آن مي توان به پيچيدگيهاي تازه اي درباره اين بازي پي برد.
در اين مقاله با نگاهي متفاوت سعي شده است درسهايي از علم مديريت را در آن يافت، درسهايي كه در اين بازي شيرين در ارتباط با علم مديريت ميتوان آموخت و آنها را به كار گرفت، عبارتند از:


1. هدفمند بودن حركت: يك شطرنج باز، هدف از بازي خود را مات كردن حريف مقابل در كنار يك نرمش فكري مي داند براي هر حركت خود نيز هدفي دارد. حركاتي به منظور گسترش بازي، تامين امنيت شاه و آرايش مهره ها براي حمله يا دفاع از اين قبيل حركات است. در بازيهاي حرفه اي به منظور شناخت هر چه بيشتر سبك بازي حريفان نياز است كه بازي حريفان، چند بار بررسي شده و مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد. يك مدير سازمان توليدي و يا خدماتي نيز مي بايست اهداف بلند و كوتاه مدت خود را با توجه به وضعيت پيراموني ( شرايط بازار ، تهديدها و فرصتها ،‌نقاط ضعف و قوت و ...... ) ترسيم كرده و برنامه هاي عملياتي براي دستيابي به آن را مشخص و به صورت مداوم آن را كنترل كند. نكته مهم در تعيين اهداف سازماني، انتخاب صحيح اهداف با توجه به تحليل بازار و رقبا، مشخص كردن زمان، ‌مجري، منابع ،‌هزينه انجام پروژه و همچنين تعيين شاخصي به منظور اندازه گيري ميزان دستيابي به هدف است.


2. سازماندهي: بازيكن با توجه به قانون شطرنج مي تواند شاه را محصور، تهديد و به هدف خود ( مات كردن شاه) برسد. مسلماً در اين بازي برنده كسي خواهد بود كه از حركت مهره ها به نحوه مطلوب تري استفاده كند.
در اين بازي براي اينكه بتوان شاه را محصور و آن را مات كرد، نياز به اين است كه از تمام مهره ها بهره گرفت و شاه را از جهات مخلف تهديد و جلو حركت آن را مسدود كرد. مديران نيز براي رسيدن به اهداف خود مي بايست تمامي امكانات و منابع لازم را مهيا كرده و زمينه هاي لازم جهت استفاده بهينه از آن را فراهم سازند در غير اين صورت با كاهش كارآيي و افزايش قيمت تمام شده محصولات خود و در نتيجه از دست دادن تدريجي بازار روبه رو خواهند شد.
در اين زمينه طراحي واقعي و اجرايي نمودار سازماني، تعيين و ابلاغ مسئوليتها و شرح وظايف افراد، تعيين و تامين منابع اجراي فرآيندهاي سازماني،‌ مشخص ساختن روشها و دستور العملهاي اجراي هر فرآيند و تعريف و پايش شاخصهاي اندازه گيري اثر بخشي و كارآيي فرآيندها از اهميت ويژهاي برخوردار است.


3. هدايت مهره ها: به منظور مات كردن حريف كافي است تمامي مهره ها را بگونه اي كنار هم قرار دهيد كه ضمن پشتيباني آنها از يكديگر، خانه هاي حركت شاه حريف مسدود گردد. مسلماً اگر هر يك از آنها بدون تعامل با ديگر مهره ها، ‌در گوشه اي از صفحه شطرنج به كار گرفته شوند، شما پيروز ميدان نخواهيد بود. در يك سازمان نيز اگر پرسنل واحدهاي مختلف از جمله كيفيت، مهندسي، توليد، اداري و غيره هر يك سر گرم فعاليتهاي خويش باشند و در يك راستا هدايت نشوند، آن سازمان به اهداف خويش نايل نخواهد شد.


4. برنامه ريزي: براي مات كردن حريف نياز به برنامه ريزي است. مسلماً بدون برنامه و تنها جواب بازي حريف را دادن، شما را به مقصود نمي رساند.
برنامه ريزي در علم مديريت نيز از اهميت ويژه اي برخوردار است. مديران بخوبي مي دانند، بدون برنامه ريزي به هيچ هدفي نخواهد رسيد.


5. پايش و كنترل: در بازي شطرنج برنامه اي كه در ذهن شما براي مات كردن حريف مقابل ترسيم مي شود ، مرتباً با توجه به حركات تدافعي و تهاجمي حريف مي بايست تغيير كند و گرنه همان برنامه اوليه هيچوقت شما را به هدفتان نزديك نمي كند.
در علم مديريت نيز برنامه هاي تنظيم شده براي دستيابي به اهداف مي بايست در دوره هاي منطقي ، كنترل و در صورت نياز بهنگام گردد. همچنين عوامل عدم اجراي برنامه، شناسايي و با تعريف اقدامات اصلاحي موثر، رفع گردد.


6. حفظ مهره ها: از ديگر فنون مهم بازي شطرنج، حفظ مهره هاست. در بازي شطرنج هر مهره ارزشي نسبي دارد. و اين ارزش بسته به موقعيت بازي متغير است.
نيروهاي انساني هر سازماني نيز با توجه به مسئوليتها و فعاليتهاي كه انجام مي دهند داراي ارزش نسبي هستند و مطمئناً هيچ نيروي بي ارزشي وجود ندارد زيرا با وجود اين نيازي به استخدام آن فرد در سازمان احساس نمي گرديد.
بنابراين حفظ نيروهاي انساني براي دستيابي به اهداف سازمان همانند بازي شطرنج بسيار مهم است.فراهم كردن منابع وزمينه هاي لازم جهت اجراي مطلوب امور محوله،نشان دادن توجه و اهميت شما به فعاليت كاركنان، فراهم ساختن بستر رشد و خلاقيت پرسنل و به كار گرفتن ساير روشهاي انگيزشي از جمله تكنيكهاي نيروهادر سازمان است،


7. حمايت مهره ها: اگر مهره سرباز با حمايت و هدايت شما به انتهاي صفحه شطرنج برسد، تبديل به مهره با ارزشي همچون وزير مي گردد.
در يك سازمان نيز اگر نيروي انساني بطور مناسبي از طريق سيستم هاي آموزشي و انگيزشي رشد پيدا كنند، مطمئناً فوايد بيشتري براي سازمان به ارمغان مي آورند.


8. پيش بيني حركات بعدي: يكي از مهمترين فنون بازي شطرنج، بازي خواني آن است. قبل از هر حركت مي بايد حداقل چند حركت خود و حريف را در ذهن بررسي و تجزيه و تحليل و سپس اقدام به بازي كرد. همانند اين بازي ، مديران نيز مي بايست قبل از اخذ هر تصميم، پيامدهاي آن را پيش خود تجزيه و تحليل كرده و با توجه به عواقب آن، تصميم را اتخاذ كنند. بارها و بارها متاسفانه حتي در تصميم گيري هاي كلان مديريتي نيز شاهد اينگونه تصميمات عجولانه بوده ايم. تصميماتي كه چند حركت بعد آن خوانده نشده بود.


9. پرهيز از حركات اضافي: در شطرنج، بازي با مهره سفيد يك مزيت محسوب مي گردد، زيرا يك حركت از مهره سياه پيش بوده و قدرت تهاجم را در اختيار دارد. اين موضوع حاكي از اهميت هر حركت است لذا در اين بازي بايد مراقب هر حركت بود تا اين مزيت را حفظ كرده و با استفاده از حركت اضافي حريف بازي را به دست گرفت.
اخراج كاركنان موثر و ..... داشته باشند در جهت تضعيف سازمان گام برداشته و چه بسا بازار را به رقبا واگذار خواهند كرد.


10. گسترش توام با تفكر: در بازي شطرنج به منظور استفاده از تمامي مهره ها، ‌نياز به گسترش بازي است اين بدان معني است كه مهره ها را مي بايست به خانه هايي انتقال داد كه قابليت ،‌حمله، دفاع و مانور بيشتري را داشته باشند. حال اگر اين گسترش بدون انديشه باشد موجبات از دست دادن بازي را فراهم مي كند. در يك محيط كاري نيز گسترش منابع سازمان از جمله ساختمانها ،‌تاسيسات، ‌تجهيزات و نيروهاي انساني بدون در نظر گرفتن كيفيت، نوع و ميزان خروجي آنها به اتلاف منابع، كاهش بهره وري سازمان و افزايش قيمت تمام شده محصولات يا خدمات منجر مي گردد

11. گرفتن با انديشه مهره ها: گرفتن مهره هاي حريف در بازي شطرنج يك مزيت محسوب مي شود. در برخي از مواقع حريف به منظور تخريب سد دفاعي و يا كشاندن مهره ها به سمت ديگر صفحه شطرنج و دلايلي اين چنيني، اقدام به فدا كردن مهره ها مي كند و در قبال آن، برتري مورد نظر خود را به دست مي آورد. به شما نيز در يك محيط كاري پيشنهاد توليد يك محصول جديد و يا ارائه يك خدمت جديد مي گردد كه اگر شما نسنجيده و يا به اصطلاح بدون امكان سنجي آن را بپذيريد و در عمل نتوانيد خواسته هاي مورد انتظار مشتريان را بر آورده سازيد ، در آن صورت خود را براي پذيرش خسارات سنگيني آماده كنيد.


12. مراقبت از آچمز شدن: اصطلاح آچمزي در شطرنج عبارت از حمله اي است عليه يك سوار كه سواري ديگر را از حمله محافظت مي كند در واقع آچمز شدن، يك حركت غافلگير كننده ولي در عين حال قابل پيش بيني است. همانند بازي شطرنج كه تنها مي بايست مراقب آچمز شدن بود و از آن گريخت، در سازمانها نيز مي بايست به فكر مقابله با اينگونه تهديدات و حوادث غير مترقبه از جمله تغييرات شرايط بازار، پايان عمر محصول، وضعيت رقبا، خرابي دستگاههاي كليدي، ‌نارضايتي و استعفاي كاركنان، قطعي برق و غيره بود. طرحهاي واكنشي با اينگونه تهديدات تهيه شود.


13. شكست، مقدمه پيروزي: همانطور كه يك شطرنج باز مي بايست از شكستهاي خود در بازي نااميد نشده و از آن درس عبرت بگيرد، شما نيز اين گونه بعد از هر شكست كوچك و بزرگ به دنبال سرزنش اين و آن نباشيد بلكه به دنبال ريشه بروز آن مشكل بگرديد و با حذف آن، موجبات پيروزي خود را فراهم كنيد.





منبع:خبرگزاری موج